Assalamualaikum wr. wb.
Tegese Sesorah lan Tujuwane ing Budaya Jawa
Para pamaca kabeh, mugi tansah pinaringan kesehatan lan katentreman. Dina iki aku kepengin nyritakake bab sing penting banget ing urip sosial wong Jawa, yaiku sesorah. Mula ayo padha lungguh santai, nyeruput teh anget, banjur maca pelan-pelan. Muga-muga artikel iki iso dadi tambahan wawasan kanggo siswa SMP, SMA, SMK, uga para pamaca sing seneng sinau budaya Jawa.
Apa Tegese Sesorah?
Ing budaya Jawa, sesorah iku sawijining cara kanggo ngomong ing ngarepe wong akeh kanthi rapi, tertata, lan nduweni tujuan tartamtu. Sesorah ora mung ‘omong biasa’, nanging omong sing wis dipikir, diwenehi tata krama, lan nduweni makna jero. Sesorah dadi alat komunikasi penting, saka jaman mbiyen nganti saiki.
Wong Jawa misuwur alus basané. Nalika padha ngomong ing forum umum, basa Jawa sing digunakake disesuaikan karo kahanan lan pira gedhene penghormatan marang sing diajak rembugan. Dadi sesorah embuh kanggo upacara adat, rapat sekolah, presentasi kelas, nganti perayaan desa, kabeh nduweni aturan lan tata cara dhewe.
Ing sesorah, ana unsur undha-usuking basa, yaiku tingkatan basa Jawa: ngoko, krama, lan krama inggil. Iki ora kanggo njlimet-jlimet, nanging menehi hormat marang sing ngrungokake.
Bagéan-Bagéan Sesorah
Supaya sesorah kuwi ora nggladrah, ana struktur tartamtu sing biasane diturut:
1. Pambuka
Pambuka iku bagéan paling awal kanggo nyapa lan ngurmati para rawuh. Ing budaya Jawa, pambuka biasane nganti ngemot salam, ucapan syukur, lan penghormatan marang sing hadir. Contone:
-
“Para rawuh ingkang kula hormati, para bapak ibu guru, para tamu kados pundi kabare…”
Sakdurunge mlebu inti, wong Jawa mesthi ngajeni dhisik. Iki minangka etika lan rasa isin (ajining dhiri).
2. Isi Sesorah
Ing bagéan iki, sing ngomong bakal nerangake topik utama. Yen sesorah babagan pendidikan, ya nerangake pentingé sinau. Yen babagan upacara adat, ya nerangake maknané. Bagéan isi iki sing paling dawa lan kudu runtut supaya gampang dingerteni.
3. Panutup
Panutup isiné ucapan matur nuwun, panyuwunan ngapura, lan salam pungkasan. Wong Jawa mesthi ngajeni ing pungkasan, amarga sesorah sing apik yaiku sing ditutup kanthi alus lan sopan.
Tujuan Sesorah ing Budaya Jawa
Sesorah ora mung ‘pidato’, nanging ana fungsi lan tujuan sing luwih jero kanggo masyarakat Jawa. Ayo dak jelaskan siji-siji.
1. Kanggo Nglantarake Gagasan lan Piwulang
Sesorah dadi media kanggo nuduhake pikiran lan wawasan. Ing jaman mbiyen, para pinituwa desa utawa pinisepuh nggunakake sesorah kanggo menehi nasihat marang warga. Saiki, guru utawa siswa uga nggunakake sesorah kanggo presentasi, pidato lomba, lan liya-liyane.
2. Nguri-Uri Budaya Jawa
Nalika sesorah nganggo basa Jawa sing bener, iki wis dadi upaya melestarikan budaya. Budaya Jawa sing sugih tata krama mesthi iso dilestarikake lewat sesorah sing tertib lan sopan.
3. Mbentuk Kapribaden Luhuring Budi
Sesorah melatih wong supaya wani ngomong, nanging tetep ngajeni. Wong sing kerep sesorah wis biasa ngendhaleni emosi, mikir runtut, lan ngomong alus. Iki dadi latihan karakter luhur.
4. Njaluk Dhukungan utawa Nguatake Komunitas
Ing acara desa utawa sekolah, sesorah digunakake kanggo ngumpulake semangat warga. Contone, sesorah kepala sekolah nalika upacara bendera kanggo nyemangati siswa. Nalika acara adat, sesorah pengantin utawa wakil keluarga iso nggandheng rasa kekancan lan kerukunan.
5. Media Upacara Adat
Sesorah nduweni peran penting ing acara mantèn, mitoni, tingkeban, slametan, lan liya-liyane. Sesorah ing kahanan iki dadi simbol kesakralan acara kasebut.
Sesorah ing Jaman Modern
Siswa jaman saiki pancen urip ing era digital, nanging sesorah tetep relevan. Saiki sesorah ora mung ing panggung utawa kelas, nanging uga ing:
-
Presentasi online
-
Video kreatif kanggo lomba
-
Konten YouTube utawa TikTok nganggo basa Jawa
-
Podcast nganggo gaya tutur khas Jawa
Sesorah dadi kemampuan ‘public speaking’ versi Jawa sing ora kalah keren. Wong sing pinter sesorah biasane gampang mlebu organisasi, dadi pemimpin, lan gampang diterima ing masyarakat.
Tata Krama Sesorah sing Apik
Ing budaya Jawa, tata krama luwih dhisik tinimbang prestasi. Dadi nalika sesorah, ana etika sing kudu digatekake:
1. Basa Sing Trep
Gunakake basa Jawa sing pas karo sapa sing dirungokake. Yen ngomong karo bapak ibu guru, gunakake krama alus. Yen sesorah antar siswa, ngoko alus uga ora masalah.
2. Tembang Suwara
Sesorah kudu dilantunake kanthi intonasi sing lembut lan jelas. Wong Jawa ora nggumun karo suara sing bentak-bentak. Kelembutan dadi ciri khas.
3. Sikap Tindak
Tegak, sopan, ora guyon kebangeten, lan tetep ngajeni. Sikap sing apik dadi nilai plus.
4. Ora Ngapusi
Sesorah kudu ngandhut fakta lan makna jujur. Wong Jawa wis misuwur adhedhasar kejujuran lan luhuring budi.
Conto Cilik Pambuka Sesorah Jawa (Supaya Para Siswa Gampang Bayangake)
Yen sampeyan siswa sekolah lan kudu sesorah nganggo basa Jawa, kira-kira modhele kaya ngene:
Iki mung conto, nanging cukup kanggo ngelingake yen sesorah kudu sopan lan ana strukturé.
Sesorah minangka Cermin Budaya Jawa
Sesorah iku ora mung seni ngomong, nanging uga cermin kepribaden wong Jawa:
-
Lembut
-
Runtut
-
Nggugu lan bisa dipercaya
-
Tansah ngajeni
-
Wani ngomong nanging ora ngremehake wong liya
Nalika generasi enom bisa sesorah nganggo basa Jawa kanthi becik, iki tandha yen budaya Jawa isih lestari. Yen ora dilestarekake saiki, kapan maneh?
Cara Latihan Sesorah Kanggo Siswa
Siswa SMP, SMA, SMK bisa melatih sesorah kanthi cara sederhana:
-
Latihan maca teks Jawa ing ngarepe kaca
-
Nindakake presentasi kelas nganggo basa Jawa
-
Takon lan njaluk masukan saka guru basa Jawa
-
Nonton video pidato basa Jawa
-
Nulis teks sesorah dhewe
Yen iso, rekam nganggo HP banjur dideleng maneh. Cara iki efektif banget kanggo ndandani pengucapan lan sikap.
Kesimpulan
Sesorah ing budaya Jawa nduweni makna jero lan tujuan sing mulia. Ora mung komunikasi, nanging uga pendidikan akhlak lan kelestarian budaya. Para siswa kudu ngerti lan sinau supaya budaya iki tetep urip, ora mung dadi sejarah. Nalika sampeyan bisa sesorah kanthi becik, sampeyan ora mung pinter ngomong, nanging uga dadi wakil budaya Jawa sing nduweni wibawa.
Ing tengah majune teknologi, sesorah tetep dadi keterampilan penting. Saka panggung sekolah nganti platform digital, saka rapat desa nganti konten kreatif, sesorah iku seni komunikasi sing ora bakal ilang.
Wassalamualaikum wr. wb.
Artikel iki digawe dening ChatGPT.
0 Komentar untuk "Tegese Sesorah lan Tujuwane ing Budaya Jawa"
Silahkan berkomentar sesuai artikel