Materi Unggah Ungguh Basa Jawa
Assalamu’alaikum Wr Wb
Sugeng enjing sedaya, dinten iki kula arep posting malih. Ing
postingan dinten iki, kula arep njlentrehake unggah ungguh basa jawa sing
penting banget kanggo wong jawa. Miturut ukarane, unggah ungguh basa jawa iku kapilah
dadi papat, yaiku :
1.
Ngoko lugu
Basa
ngoko lugu digunakake dening :
a)
Yen
lagi ngunandika.
b)
Sapepadha
sing rumaket / kanca sebaya.
c)
Wong
tuwa marang wong enom / anak-anake.
d)
Bapak
Ibu Guru karo muride.
e)
Bendhara
karo kacunge.
Tandha-tandhane
basa ngoko lugu :
1)
Tembung-tembunge
ngoko kabeh.
2)
Wong
sing gunem nyebut awake dhewe “aku”.
3)
Wong
sing diajak guneman nggunakake tembung “kowe”.
Tuladha
:
·
Apa
bapak sida nonton bal-balan.
·
Kowe
arep lunga menyang ngendi?
·
Kowe
mengko apa sida teka ing omahku?
·
Renea
dhisik ana perlune.
·
Aku
lagi mangan sega ing dapur.
·
Kowe
mau kandha jare ing kene ana tukang cukur sing pinter.
·
Yen
kowe duwe, aku arep nyilih bukune.
·
Aku
njaluk tulung, gawekna layang ulem.
·
Kowe
apa gelem nuku sepedhaku?
·
Mas
aku nyilih layangmu wacan.
·
Apa
kowe wis weruh ibumu? Manawa bapakmu wis teka?
·
Aku
kudu manut pakone Bapak, supaya Bapak seneng atine.
·
Aku
sekolah ana ing SMK.
2.
Ngoko alus / ngoko andhap
Basa
ngoko alus yaiku basa kang wujud tembunge ngoko karo tembung krama inggil (tembung
kriya, tembung sesulih purusa lan perangane awak). Ater-ater lan panambange
tetep ngoko.
Basa
ngoko alus digunakake dening :
a)
Wong
tuwa marang wong enom sing diajeni.
b)
Wong
sapepadhan ing perkumpulan sing wis rumaket.
c)
Guru
marang tilas muride sing wis kulawarga.
d)
Ibu
marang Bapak ing omah.
e)
Kanca
karo kanca sing wis suwe ora ketemu padha pengin ngurmati.
Tandha-tandhane
basa ngoko alus :
1)
Tembung-tembunge
ngoko kacampuran krama inggil kanggo pakurmatan.
2)
Wong
sing gunem nyebut awake dhewe “aku”.
3)
Wong
sing diajak gunem nggunakake tembung “panjenengan”.
Tuladha
:
·
Aku
ora ngerti daleme Pak Jarwo.
·
Apa
bapak sida mriksani bal-balan.
·
Panjenengan
arep tindak ngendi?
·
Semahe
panjenengan nyambut gawe ing endi?
·
Kula
arep nyuwun pangapunten marang sampeyan.
·
Wah
Mas Lurah sida mundhut mobil ta?
·
Mas
Anto daleme ngendi ta?
·
Pak
panjenengan dhahar disik yo!
3.
Krama lugu
Krama
lugu yaiku basa kang wujud tembunge krama kabeh. Ater-ater di dadi dipun,
panambang e,ane, dadi ipun utawa nipun.
Basa
krama lugu digunakake dening :
a)
Kenalan
anyar ing ngendi panggonan.
b)
Kanca
karo kanca sing durung akrab.
Tuladha
:
·
Aku
tilem wonten kamaripun simbah.
·
Bibar
nedha kula dhateng sampeyan mila ampun tilem riyin.
·
Nggih,
nanging duginipun ampun sonten-sonten.
·
Kancaku
lunga dhateng Surabaya nitih motor.
·
Andi
wau sanjang piyambakipun mboten saged dugi.
4.
Krama alus
Basa
krama alus yaiku basa kang wujud tembunge krama karo tembung krama inggil
(tembung kriya, tembung sesulih purusa, lan perangane awak). Ater di
dadi dipun, panambang e, ane, dadi ipun, panambang ake
dadi aken.
Basa
krama alus digunakake dening :
a)
Wong
enom marang wong tuwa / anak marang bapak ibune.
b)
Murid
marang gurune.
c)
Pembantu
marang majikane.
d)
Ngomong
ing sangarepe wong akeh.
e)
Ndonga
marang Gusti Allah.
Tuladha
:
·
Menapa
bapak saestu mriksani bal-balan.
·
Ibu
kondur saking peken.
·
Simbah
nembe gerah waja.
·
Eyang
mangke menawi tindak badhe nitih becak menapa dhokar?
·
Panjenengan
badhe tindak pundi?
Sumber :
Buku LKS Pantura Jawa/Bhs.Jawa/VIIA SMP
Buku LKS Asah Basa Bahasa Jawa Kelas VIII semester genap
Buku LKS Asah Basa Bahasa Jawa Kelas IX semester gasal
Buku cathetan Basa Jawa Kelas XI semester I
Buku cathetan Basa Jawa Kelas VI semester I
Samene wae postingan kula, mugi-mugi manfaat. Matur nuwun.
Wassalamu’alaikum Wr Wb
3 Komentar untuk "Materi Unggah Ungguh Basa Jawa"
gebi
gebi
Terima kasih atas ilmunya ^^
Silahkan berkomentar sesuai artikel